De Europese AI-Act is in werking. Voor zorginstellingen betekent dat nieuwe verplichtingen, strakke deadlines en een frisse blik op verantwoord technologiegebruik. Voor HR is dit hét moment om inzicht te krijgen in het gebruik van AI binnen de organisatie, medewerkers te scholen en beleid te ontwikkelen dat past bij de nieuwe wetgeving. De AI-Act raakt namelijk niet alleen technologie of IT, maar ook hoe je als werkgever verantwoordelijkheid neemt voor veilig en mensgericht gebruik van AI. Tijd dus om te weten waar je aan toe bent en wat je nu al kunt doen.
Wat is de AI-Act?
De Europese AI-Act is een Europese verordening die direct werking heeft in Nederland. De AI-Act is al in werking getreden en daarmee is de Europese Unie de eerste regio ter wereld die kunstmatige intelligentie structureel reguleert. Voor de zorgsector is dit geen ver-van-je-bed-show, maar een verandering die de manier waarop we technologie inzetten opnieuw vormgeeft. Van diagnostiek tot personeelsbeleid: overal waar AI meebeslist of gebruikt wordt, zijn er nieuwe verplichtingen, verantwoordelijkheden én kansen.
De AI-Act heeft één ambitieus doel: ervoor zorgen dat kunstmatige intelligentie veilig, transparant en mensgericht wordt toegepast. De wet hanteert een risico gebaseerde benadering: hoe groter de impact van een AI-systeem, hoe zwaarder de regels.
Systemen met een onaanvaardbaar risico, zoals AI die gedrag manipuleert of mensen “scoort”, worden verboden. Toepassingen met een hoog risico, bijvoorbeeld AI die medische diagnoses ondersteunt of personeelsbeslissingen beïnvloedt, mogen alleen worden gebruikt onder strikte voorwaarden. Voor lichtere toepassingen gelden transparantie-eisen, zoals duidelijk maken dat je met een chatbot praat. Voor zorginstellingen betekent dit dat veel bestaande toepassingen, van triagetools en beeldherkenning tot personeelsplanning, vrijwel zeker onder de categorie high-risk vallen.
Wat vraagt dit van zorgorganisaties?
De wet legt verschillende verplichtingen op, afhankelijk van de rol die een organisatie heeft. Een ziekenhuis of zorginstelling is vaak de ‘gebruiker’ (deployer) van AI, maar kan in samenwerking met leveranciers of onderzoekers ook optreden als ‘aanbieder’ (provider). De kernverplichtingen:
- Classificatie: bepaal of een systeem “high-risk” is en documenteer dat;
- Technische documentatie: leg testresultaten, risicoanalyses en data-eigenschappen vast;
- Datakwaliteit: waarborg representativiteit en voorkom bias;
- Menselijke controle: de mens blijft eindverantwoordelijk;
- Veiligheid & monitoring: meld incidenten en beheer updates zorgvuldig.
AI mag de zorg ondersteunen, maar niet overnemen.
De AI Act komt boven op bestaande (zorg)wetgeving. Denk aan de MDR/IVDR voor medische hulpmiddelen en de AVG voor persoonsgegevens. Dat vraagt om samenwerking tussen compliance, ICT, medisch management en HR.
Wat HR nú al moet doen.
- Inventarisatie
Breng in kaart waar AI in de organisatie wordt gebruikt (ook ‘privé gebruik’ voor werkdoeleinden, AI verborgen in software of externe tools).
→ Maak een overzicht van systemen, functies en verantwoordelijkheden. - Scholing
Train leidinggevenden en medewerkers: Wat is AI? Wat zijn risico’s? Wanneer mag AI meebeslissen?
→ Kennis voorkomt blind vertrouwen in algoritmes. - Beleid
Ontwikkel AI-beleid waarin je opneemt waarom AI wordt ingezet, wie verantwoordelijk is en hoe menselijke controle en transparantie zijn geborgd.
→ Verbind dat met het bestaande HR- en privacybeleid.
Tot slot
Voor zorgorganisaties is 2025 het jaar van voorbereiden, bewustwording en beleid bouwen. Wie nú begint, heeft straks geen compliance-stress, maar een voorsprong. Wachten tot 2026 is geen optie. Wie straks compliant wil zijn, moet in 2025 al in actie komen.
Wil je weten wat de AI Act concreet betekent voor HR in de zorg?
Bel ons gerust voor advies of boek onze training: ‘AI-act in de zorg, wat betekent dit voor jouw organisatie?’. Wij komen graag langs op locatie om jouw HR-team bij de praten.
Of kijk ons webinar‘ AI-wetgeving is er al: wat betekent dat voor jou als HR-professional in de zorg?’ terug via onze Academy:
Vragen?
Dit is de eerste blog uit een serie over de AI Act. In een volgende blog vertellen we je waar in de AI Act de verplichtingen voor HR te vinden zijn. Heb je hier nu al vragen over? Wij staan voor je klaar!
Meld je aan voor de Nieuwsbrief.
Meld je hier aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
