Mijn zorgwerknemer wil zich niet laten testen op corona. Wat kun je doen?

Mijn zorgwerknemer wil zich niet laten testen op corona. Wat kun je doen? 

De overheid adviseert mensen die corona gerelateerde klachten hebben om zich te laten testen. Het komt voor dat werknemers zich niet willen laten testen. In dit artikel wordt uiteengezet welke gevolgen dit heeft en of je als werkgever hierop invloed kunt uitoefenen. Ook wordt aangegeven hoe het RIVM-beleid in het algemeen doorwerkt in het recht op loon van een zorgwerknemer in tijden van Corona.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de zorgwerknemer die zelf klachten heeft en de zorgwerknemer die geen klachten heeft, maar wel een huisgenoot of nauw contact met klachten en/of corona heeft.

“Onder nauw contact wordt verstaan: personen met wie de zorgmedewerker langer dan 15 minuten contact heeft gehad op minder dan 1,5 meter.”

Dit artikel is niet van toepassing op ziekenhuizen. Zij hebben hun eigen beleid opgesteld

Situatie 1: De zorgwerknemer heeft zelf klachten

De overheid adviseert alle personen met corona gerelateerde klachten om thuis te blijven en zich te laten testen. Tot de uitslag van test bekend is, moet de zorgwerknemer thuisblijven.

Als de test negatief is, mag de zorgwerknemer weer aan het werk. Als de test positief is, blijft de positief geteste zorgmedewerker thuis tot minimaal 7 dagen na de start van de symptomen. Daarbij geldt dat hij 48 uur koortsvrij en ten minste 24 uur symptoomvrij moet zijn. Daarnaast blijft iedereen in zijn huishouden tot 10 dagen na het laatste contact thuis.

Recht op loon tot de uitslag van test bekend is?

Dat een werknemer klachten heeft, betekent niet automatisch dat de werknemer ook arbeidsongeschikt is voor het werk. Een verkoudheid levert normaliter geen arbeidsongeschiktheid op. Iemand kan met een verkoudheid vaak prima zijn werk doen. De richtlijnen van het RIVM bepalen echter nu anders. Bij een verkoudheid moet je thuisblijven.

Als de klachten dusdanig zijn dat de werknemer daadwerkelijk niet kan werken (bijv. hoge koorts) dan zul je de route via de bedrijfsarts moeten bewandelen om te laten beoordelen of iemand arbeidsongeschikt is en recht heeft op loon tijdens ziekte.

Sparren met een van onze juristen over een specifieke situatie bij jou op de werkvloer?

Wat als werknemer niet kan thuiswerken?

Als de werknemer niet arbeidsongeschikt is, dan is er natuurlijk tot de uitslag van de test recht op loon wanneer de werknemer vanuit huis aan het werk kan. Maar wat nu als de werknemer niet vanuit huis kan werken, zoals bijvoorbeeld een verpleegkundige?

Kernvraag is dan of deze omstandigheid – dat de werknemer door overheidsmaatregelen niet kan werken – voor rekening van de werknemer behoort te komen. In de wet is namelijk – kort gezegd – opgenomen: “de werkgever is verplicht het loon te voldoen indien de werknemer zijn werkzaamheden niet heeft verricht, tenzij het niet verrichten van het werk voor rekening van de werknemer behoort te komen”.

Uit de rechtspraak volgt dat deze corona maatregelen niet voor rekening van de werknemer komen. Gedurende de tijd dat de zorgwerknemer thuis zit in afwachting van de uitslag van de test, moet er dus 100% van het loon worden doorbetaald. Er is dan dus geen sprake van arbeidsongeschiktheid (bij milde klachten) en er mogen ook geen vakantiedagen worden ingehouden.

“De tijd dat de zorgwerknemer thuis zit in afwachting van de uitslag van de test moet 100% het loon worden doorbetaald.”

Ook recht op loon als een werknemer weigert een test af te nemen?

Een zorgwerknemer die weigert te testen op corona, zal met klachten thuis moeten blijven. Indien deze werknemer niet arbeidsongeschikt is en niet vanuit huis kan werken, rijst wederom de vraag: heeft de werknemer recht op loon?

Bij de beantwoording van deze vraag ontstaat een botsing van rechten en belangen. Enerzijds heeft de werknemer recht op privacy en lichamelijke integriteit. Anderzijds geldt de verplichting van de werkgever om een veilige werkomgeving te bieden en veilige zorg te bieden. Maar ook geldt het belang van de zorgwerkgever om in krapte voldoende zorgpersoneel te kunnen inzetten. In het verlengde van het werkgeversbelang geldt ook een maatschappelijk belang om met het testen het coronavirus onder controle te houden.

Je kunt je op het standpunt stellen dat bij het weigeren van een test door een zorgmedewerker deze werknemer geen recht heeft op loon gedurende de periode dat hij thuis zit. Door zich niet te laten testen, zit hij immers mogelijk langer thuis. Want als hij zich laat testen en de uitslag is negatief, dan kan hij op korte termijn weer aan het werk.

Van een inbreuk op de privacy en de lichamelijke integriteit is in dat geval geen sprake aangezien de werknemer een keuze heeft. Hij kán zich laten testen, maar kiest er zelf voor om dit niet te doen. Als extra argument geldt dat het RIVM ten aanzien van zorgmedewerkers expliciet en vet gedrukt op haar site heeft opgenomen dat het van groot belang is dat de zorgwerknemer zich laat testen. Ook geldt er inmiddels voorrang voor hen op het afnemen van een test.

Bepleitbaar is dus dat het niet afnemen van de test wél voor risico van de werknemer komt en zou toe leiden dat hij gedurende de tijd dat hij thuis zit (en niet arbeidsongeschikt is) geen recht heeft op loon.

We moeten de eerste uitspraken van kantonrechters hierover afwachten.

Situatie 2: De zorgwerknemer heeft zelf geen klachten, maar zijn huisgenoot of nauw contact is positief getest

Het RIVM schrijft dan voor dat de zorgwerknemer 10 dagen thuis moet blijven na het laatste contact met zijn huisgenoot.

Let op: het RIVM oordeelt dat deze quarantaineperiode van 10 dagen ook blijft gelden als er een coronatest wordt afgenomen door de zorgwerknemer en de uitslag negatief is. De test is namelijk een momentopname en laat niet zien of de ziekte nog zal ontstaan, aldus het RIVM.

Ruimte voor uitzondering wanneer de zorg in gevaar komt

Alleen wanneer de continuïteit van zorg in het geding kan komen door dreigende personele krapte, is er ruimte voor uitzonderingen. Als zorginstelling moet je dan criteria formuleren wanneer de continuïteit van zorg in het geding komt en waarbij werknemers ten tijde van quarantaine bij uitzondering wel kunnen werken. Benoemd wordt dat werkgevers dit in overleg met de bedrijfsarts en personeelsvertegenwoordiging en eventueel de GGD kunnen formuleren.

Voorzorgsmaatregelen voor zorgwerknemers

Verder geldt als voorwaarde dat de zorgwerknemer zelf geen klachten heeft en tijdens het werk altijd een chirurgisch mondneusmasker minimaal type II moet dragen. Daarnaast moet de zorgwerknemer handschoenen bij persoonlijke verzorging of lichamelijk onderzoek dragen. Ook moet de zorgwerknemer heldere instructie krijgen over het vroegtijdig signaleren van gezondheidsklachten en wordt de werknemer bij voorkeur niet ingezet voor zorg van de meest kwetsbare patiënten.

Wanneer er geen sprake is van een hoge uitzondering en de zorgwerknemer niet thuis kan werken geldt dat de werknemer gedurende de thuisquarantaine recht heeft op 100% loondoorbetaling. Deze thuisquarantaine van 10 dagen wordt door de overheid opgelegd en komt daardoor niet voor risico van de werknemer.

Situatie 3: De zorgwerknemer heeft zelf geen klachten, maar zijn huisgenoot heeft wel klachten

Als een zorgwerknemer huisgenoot is van iemand met corona gerelateerde klachten moet deze zorgwerknemer thuis blijven tot de testuitslag van de huisgenoot bekend is. Ook hier geldt de uitzondering van het waarborgen van de continuïteit in de zorg zoals hiervoor omschreven.

Ook in dit geval zal de zorgwerknemer tot de uitslag van de test bekend is recht hebben op 100% loondoorbetaling.

De herfst en winter komen eraan….

Bovenstaande beleid gaat grote gevolgen hebben op het moment dat het verkoudheidsvirus in de herfst en winter om zich heen gaat slaan. Bij luchtwegklachten van de zorgwerknemer moet de zorgwerknemer thuisblijven. Als een werknemer dan zonder gevolgen het afnemen van een test kan weigeren (en dus langer thuis moet blijven) leidt dit tot een aanzienlijke kostenpost voor werkgevers en problemen bij het rond krijgen van de roosters.

Maar niet alleen het verkoudheidsvirus kan leiden tot problemen. Zo ook huisgenoten met klachten en/of huisgenoten die positief getest worden. In het laatste geval geldt op grond van het huidige beleid verplichte quarantaine voor de zorgwerknemers. Tenzij er een uitzonderingssituatie is. Een negatieve coronatest van de zorgmedewerker heft deze verplichte quarantaine niet op.

Zeker met de huidige krapte in de zorg zal het een uitdaging worden om alle benodigde zorg goed te kunnen blijven leveren.

Tips & trucs

• Maak beleid op de vraag hoe jouw zorginstelling omgaat met het testen op corona. Neem daar in op waarom het in het algemeen en ook specifiek voor jouw zorginstelling van belang is dat een werknemer zich laat testen. Neem er ook in op dat er altijd in gesprek moet worden gegaan om duidelijkheid te krijgen waarom de zorgwerknemer zich niet wil laten testen. Ook moet duidelijk worden welke consequenties het niet afnemen van de test voor de werknemer heeft. Het afnemen van een test door een zorgwerknemer kun je niet afdwingen. Wel kun je bepalen welke gevolgen dit voor de werknemer heeft (geen recht op loon).
• Geef invulling aan de uitzonderingssituatie zoals hierboven omschreven: wanneer mogen zorgwerknemers bij het waarborgen van de continuïteit van zorg tóch aan het werk? Formuleer criteria wanneer dit het geval is.

Vragen of overleg? Bel gerust!

Terug naar het nieuwsoverzicht