De regels voor het werken met zelfstandigen worden verduidelijkt. Tenminste, dat is het idee. Daardoor weten zzp’ers en zorgorganisaties straks sneller of een klus door een zelfstandige gedaan mag worden. Hiervoor zijn er in oktober twee voorstellen bekend geworden. Het eerste gaat om een wet die voor heel werkend Nederland zou moeten gaan gelden, het andere voorstel is specifiek opgesteld voor de zorg.
Wetsvoorstel Minister van Gennip – beoordelen zzp-schap wordt een ABC-tje
Bij de beoordeling of iemand ingehuurd kan worden als zzp’er wordt volgens dit wetsvoorstel gekeken naar:
A. Krijgt iemand werkinstructies?
Grofweg draait dit om de vraag of de werkgevende (werkgever/opdrachtgever) bevoegd is om instructies te geven en de mogelijkheid heeft om de werkzaamheden van de werkende te controleren en bevoegd is om dan ook in te grijpen.
B. Is de werkende ‘ingebed’ in de organisatie ?
Grofweg draait het hier om de vraag of de werkzaamheden:
- Worden verricht binnen het organisatorisch kader van de werkgevende.
- Behoren tot de kernactiviteit van de organisatie.
- Een structureel karakter binnen de organisatie hebben.
- Zij-aan-zij worden verricht met werknemers die soortgelijke werkzaamheden verrichten.
C. Is er sprake van ondernemerschap?
Dat is onder andere het geval als:
- De financiële risico’s en resultaten van de werkzaamheden bij de werkende liggen.
- De werkende in het bezit is van een specifieke opleiding, werkervaring, kennis of vaardigheden, die in de organisatie niet structureel aanwezig is/zijn.
- De opdracht van korte duur is en/of een beperkt aantal uren per week in beslag nemen.
Ook wordt gekeken of de werkende zich als ondernemer in het economisch verkeer gedraagt. Dat is bijvoorbeeld het geval als de werkende:
- Meerdere opdrachtgevers per jaar heeft.
- Tijd en/of geld besteedt aan het verwerven van een reputatie en het vinden van nieuwe klanten of opdrachtgevers.
- Bedrijfsinvesteringen van enige omvang doet.
- Is ingeschreven bij de KVK, btw-ondernemer is en/of heeft recht op de fiscale voordelen van het ondernemerschap.
Dan de hamvraag, wanneer is er sprake van een dienstverband?
Er is een dienstverband als A of B aanwezig zijn, behalve als er sprake is van voldoende C (de contra-indicatie). Wanneer iemand voldoende voor eigen rekening en risico werkt, dan kan alsnog geoordeeld worden dat de opdracht door een zzp’er gedaan kan worden.
Conclusie over dit wetsvoorstel
Als je deze plannen op de zorg toepast dan wordt duidelijk dat zeker 90% van de huidige zzp’ers zal struikelen over norm A of B én dat er onvoldoende sprake is van C. Daarmee zal er in die gevallen sprake zijn van een loondienstverband en kunnen zij niet meer als zzp’er werkzaam blijven.
Het wetsvoorstel zou per 1 januari 2025 in moeten gaan, maar daarvoor moet het eerst nog – ongeschonden – door beide kamers. Eerdere voorstellen zijn de afgelopen tijd steeds vroegtijdig gestrand. Wat Van Gennip al niet helpt, is dat het Adviescollege Toetsing Regeldruk op 8 november 2023 heeft geadviseerd om het voorstel niet bij de Tweede Kamer in te dienen. Mijn inschatting is dat als het plan al door de kamers komt, het niet eerder dan 1 januari 2026 van kracht zal worden. Dan duurt dus nog 2 jaar voordat er wettelijke regels zijn om de inzet van de ZZP-er te beperken.
Voorstel specifiek voor de zorg
Update artikel. De Belastingdienst heeft laten weten dat zij uit het Fiscaal Kader stapt. De Brancheorganisatie Zorg heeft aangegeven dat de gesprekken over het Fiscaal kader op dit moment geen vervolg krijgen. Het Fiscaal Kader is dus (vooralsnog) van de baan.
In het voorjaar hebben 6 brancheorganisaties (ActiZ, GGZ Nederland, NFU, NVZ, VGN en Zorgthuis.nl) samen met 3 Ministeries (VWS, SZW en Financiën) en de Belastingdienst plannen gemaakt om specifiek voor de zorg regels voor de inzet van de zzp’er te maken. Uitgangspunt was om een Fiscaal kader ZZP Zorg op te stellen om zo zorginstellingen meer controle over de kwalificatie van arbeidsrelaties te geven.
Op 10 oktober 2023 is het Fiscaal Kader bekend geworden en geldt het volgende voor de inzet van de zzp’ers:
- Zzp’ers moeten voldoen aan kwaliteitseisen. Zo moeten zij onder meer zijn aangesloten bij een geschillencommissie, een register van incidenten bijhouden en intervisie toepassen.
- Zij mogen maximaal 7 maanden voor dezelfde zorgorganisatie werken en hooguit 28 uur per week.
- Zzp’ers moeten meer dan één opdrachtgever hebben en mogen max maal 70% van de tijd voor één opdrachtgever werken.
- Er worden nog afspraken gemaakt over de hoogte van het maximale tarief.
Dit kader zou in eerste instantie per 1 januari 2024 van kracht worden, maar op 15 november is bekendgemaakt dat de invoering is opgeschoven naar 1 juli 2024. De sector Sociaal Werk is overigens niet vertegenwoordigd in het akkoord, zodat het voorstel vooralsnog niet op Sociaal Werk van toepassing lijkt te worden.
Conclusie over dit branchevoorstel
Ook voor dit voorstel geldt dat het heel ingrijpend is en dat heel veel zzp’ers op dit moment niet aan de vereisten voldoen. Aan het voorstel kleven nu vooral nog veel administratieve bezwaren. Bovendien geldt het enkel voor de branche zelf en dat kan een uitstroom teweegbrengen. Voor nu geldt dat er nog heel veel onduidelijk is over de controle, handhaving en sanctionering. Zolang dat niet goed wordt ingekaderd, verwacht ik dat het voorstel een weinig succesvolle toekomst tegemoet gaat.
Hoe heet wordt de zzp-soep nu gegeten?
Of en wanneer (één van) beide voorstellen daadwerkelijk van kracht worden is nog een groot vraagteken. Maar wat wel duidelijk is, is dat er grote wijzigingen aanstaande zijn en dat de voorstellen nu al hun schaduw vooruitwerpen. Wij zien dat zorgorganisaties terughoudender worden met het inzetten van zzp’ers. En ook zzp’ers krabben zich achter de oren of ze ook in 2024 nog wel zzp’er willen en kunnen blijven. Intermediairs zijn zich inmiddels aan het beraden over de manier waarop zij zaken kunnen blijven doen.
Daarmee denk ik dat de grootste piek van zzp-inzet in 2023 is geweest en dat we vanaf 2024 een terugloop van zzp’ers in de zorg zullen zien.
Uiteraard zullen wij je van alle nieuwe ontwikkelingen op de hoogte houden. Heb je in de tussentijd vragen? Neem dan gerust contact met ons op.
Meld je aan voor de Nieuwsbrief.
Meld je hier aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte.