Ontslag op staande voet in de 'Barbie' zaak?

Inzien patiëntendossier kan leiden tot ontslag op staande voet

Recent kwam naar buiten dat tientallen (!) medewerkers van het Haga-ziekenhuis het medisch patiëntendossier van Samantha de Jong, beter bekend als ‘Barbie’ onterecht hebben ingezien.

Barbie was in januari 2018 met spoed opgenomen in het ziekenhuis. In de media werd druk gespeculeerd over wat er met haar aan de hand was. Veel medewerkers in het ziekenhuis hebben vanuit hun functie toegang tot de (elektronische) patiëntendossiers van alle patiënten. Kennelijk hebben tientallen medewerkers hun nieuwsgierigheid niet kunnen onderdrukken en stiekem een kijkje genomen in het dossier van Barbie om te weten te komen wat er met haar aan de hand was.

Medische gegevens zijn de meest privacygevoelige gegevens

Uiteraard mag dit niet zomaar. Iemands medische gegevens behoren tot de meest privacygevoelige gegevens die er zijn. Zorgmedewerkers mogen dan ook alleen een patiëntendossier inzien, voor zover dit noodzakelijk is in het kader van de behandeling. Dit betekent dus dat zij geen dossier mogen inzien van patiënten waarmee zij geen behandelrelatie hebben.

Het is helaas niet de eerste keer dat dit gebeurt. Er zijn meerdere rechtszaken bekend over medewerkers van zorginstellingen die in patiëntendossiers hebben zitten snuffelen. Vaak gaat het dan om BN’ers of om bekenden (zoals buren of familieleden) van de betreffende zorgmedewerker. Meerdere keren leidt dit zelfs tot ontslag op staande voet. De meest recente uitspraak op dit punt is van het gerechtshof Amsterdam.

Gerechtshof: Ontslag op staande voet!

In die zaak had een afdelingssecretaresse van een ziekenhuis het elektronisch patiëntendossier meerdere keren ingezien van een collega die op de spoedeisende hulp was binnengebracht. Vanuit haar functie had deze afdelingssecretaresse geen enkele reden om het medisch dossier van deze collega te kijken.

Toen dit aan het licht kwam, is de afdelingssecretaresse op staande voet ontslagen. Bij het ontslag op staande voet speelde mee dat zij enkele jaren eerder al een officiële waarschuwing had gehad. Ook toen had zij zonder reden medische gegevens van patiënten ingezien. De werkgever had aangekondigd dat zij in de toekomst steekproeven zou houden, om te controleren of deze medewerkster weer over de schreef zou gaan. Bij overtreding zouden zware arbeidsrechtelijke maatregelen volgen. Daarbij heeft de medewerkster op initiatief van de werkgever een training ondergaan om herhaling te voorkomen. Desondanks is zij dus weer in de fout gegaan.

Wat staat er in de gedragscode?

Verder is relevant dat de werkgever een interne gedragscode heeft voor het gebruik en inzage van het elektronisch patiëntendossier. Hierin is nog eens klip en klaar vermeld dat alleen patiëntendossier mogen worden ingezien, als dat noodzakelijk is voor de behandeling van de patiënt. Verder is benoemd dat overtreding van de gedragscode tot arbeidsrechtelijke maatregelen leidt, waaronder mogelijk een ontslag op staande voet.

De medewerkster legt haar zaak voor aan de kantonrechter, maar die vindt het ontslag op staande voet terecht. Vervolgens gaat zij in hoger beroep bij het gerechtshof te Amsterdam. Het hof oordeelt dat de medewerkster onvoldoende duidelijk heeft gemaakt dat zij vanuit haar functie het betreffende patiëntendossier meermaals heeft moeten inzien. Het standpunt van de medewerkster, dat zij keer op keer niet doorhad dat zij in het medisch dossier van haar collega zat,  acht het gerechtshof niet geloofwaardig.

Het hof hecht veel belang aan de grote privacy-gevoeligheid van patiëntendossiers. Zij oordeelt daarom dat de medewerkster terecht ontslag op staande voet heeft gehad. Dit mede vanwege de eerdere waarschuwing en het heldere protocol. Dat zij al 16 jaar in dienst was bij het ziekenhuis, al die tijd prima heeft gefunctioneerd en het ontslag voor haar grote gevolgen heeft maakt dit niet anders. Omdat zij ernstig verwijtbaar heeft gehandeld ontvangt zij ook geen transitievergoeding.

Alle medewerkers in de zaak ‘Barbie’ ook ontslag?

Deze uitspraak betekent niet dat alle medewerkers in de kwestie ‘Barbie’ ook een ontslag op staande voet (moeten) krijgen.

Het is aan het betreffende ziekenhuis om per werknemer de gepaste sanctie te bepalen. Hierbij spelen onder meer de interne protocollen een rol. Maar ook moet bij iedere medewerker naar de persoonlijke omstandigheden worden gekeken. Denk hierbij aan of iemand al meerdere waarschuwingen heeft gehad of dat er sprake van een vlekkeloos dienstverband was. Daarnaast zijn de lengte van het dienstverband en de gevolgen van een ontslag factoren waarmee rekening moet worden gehouden. Als de medewerker zich niet kan vinden in de opgelegde sanctie, dan kan hij/zij deze door de rechter laten toetsen.

In ieder geval is duidelijk dat het inzien van een patiëntendossier, zonder dat je daartoe een goede reden hebt, in arbeidsrechtelijke zin een ernstig verwijt is, waarop een zware sanctie gerechtvaardigd is.